Türk Müziğinde Meşk Geleneğinin Performans Teori Bağlamında İncelenmesi

Öz

Bu çalışmada vücut bulduğu dönem içerisinde sözlü kültürün aktarımında kullanılan eğitim-öğretim yöntemi ve gelenekselleşmiş bir kültürel performans biçimi olan meşk geleneği, etnomüzikolojik yaklaşımın hareket noktasında yer alan kültürel performans kuramları çerçevesinde değerlendirilmeye çalışılmıştır. Çalışmada müzik performansı alanında meşk geleneği kavramı iki farklı bağlamda ele alınmıştır. İlki usta-çırak ilişkisi bağlamındaki meşk geleneğidir. Bu bağlamı belirleyen temel unsurlar; usta (öğreten), çırak (öğrenen) ve meşkin gerçekleştiği ortamdır. Diğeri ise katılımla var olan icra bağlamındaki meşktir ki; katılımcı, dinleyici ve icra ortamı gibi unsurlardan oluşmaktadır. Bu doğrultuda, Türk müziğinde meşk geleneği içerisinde ustanın manevî ve kültürel öğretilerini performans aracılığıyla çırağına aktardığı, çırağın ise aktarılanları öğrenmek için sergilediği taklit ve tekrar etme durumu ile katılımla birlikte gerçekleşen müzik toplantıları veya ritüellerde gerçekleştirilen icralar kültürel performans kapsamında ele alınmıştır. Çalışmanın amacı; meşk geleneğinin farklı bağlamlarını göz önünde bulundurarak performans teori ve kültürel performans çerçevesinde yeniden anlamlandırmaya çalışmaktır. Bu çalışmadaki veriler nitel araştırma yöntemleri kullanılarak literatür taraması ve arşiv incelemeleri yoluyla elde edilmiştir. Bu çalışmada elde edilen bulgular sonucunda, meşk geleneğinin performans teori bağlamında, etnomüzikoloji alanının kuramsal boyutlarından faydalanarak kültürel aktarımın farklı yönlerinin bir performans biçimi olarak değerlendirilebileceğine ilişkin bir bakış açısı sağlanmaya çalışılmıştır.